Na de stabilisatie van het Westelijk Front in 1914 zette het Duitse opperbevel sterk in op de uitbouw van een gelaagde verdedigingsstructuur in bezet België. Hierbij speelden bestaande rivieren, kanalen en stedelijke infrastructuur een centrale rol in de strategische planning van nieuwe stellingen in de diepte. Eén van de kernprincipes van deze strategie was het creëren van meerdere verdedigingslinies om bij een vijandelijke doorbraak geordend te kunnen terugtrekken naar vooraf versterkte posities. In deze context kwam ook de Turnhout-Kanalstellung tot stand, als sluitstuk van een complex van linies dat zich uitstrekte van de kust tot diep in het binnenland.
Een bijzonder aandachtspunt voor de Duitse legerleiding was de noordelijke grens met het neutrale Nederland. Hoewel Nederland officieel buiten de oorlog bleef, groeide binnen het Duitse hoofdkwartier de vrees dat deze neutraliteit zou kunnen wankelen—hetzij door een vrijwillige aansluiting bij de Entente, hetzij doordat de geallieerden Nederland als doorgangsgebied zouden gebruiken om de Duitse troepen in België langs achteren aan te vallen. Om die dreiging voor te zijn, werd vanaf Knokke tot Beveren de zogenoemde Holland-Stellung aangelegd: een uitgebreide verdedigingslinie die gericht was op grensbewaking en flankdekking.
In het verlengde daarvan werd de vesting Antwerpen uitgebouwd tot de Kaiserliche Fortifikation Antwerpen met een vijfdelige sectie-opbouw: de Nordabschnitt, Ostabschnitt, Südabschnitt, Westabschnitt en de Scheldeabschnitt. Deze moesten niet alleen de stad zelf verdedigen, maar ook dienen als knooppunt binnen het bredere verdedigingsplan. De Turnhout-Kanalstellung, die langs het kanaal Dessel–Turnhout–Schoten liep, vormde de oostelijke buffer van deze stellingenzone. Ze werd georiënteerd op een verwachte vijandelijke opmars vanuit de Kempen of via een Nederlandse inval, en kreeg daardoor een dubbel strategisch karakter: enerzijds als tweede verdedigingslinie achter de Stellung Antwerpen–Maas, anderzijds als flankversterking en sluitlinie tegen een potentiële aanval uit het noorden.
De linie werd zo ontworpen dat ze gebruikmaakte van het kanaal als natuurlijke hindernis, waarop systematisch mitrailleurstellingen (MG-Stände), onderkomens (Unterstände), observatieposten (Beobachtungsstände) en draadversperringen werden ingeplant. Daarbij sloot ze tactisch aan op de Duitse doctrine van Tiefenstaffelung, de gelaagde verdediging in de diepte die vooral onder Hindenburg en Ludendorff ingang vond na 1916. Via telefoonlijnen, bruggenhoofden en artillerieondersteuning werd de linie geïntegreerd in een breder netwerk van verdedigingsmiddelen die de noordelijke sector van het Westelijk Front moesten beveiligen tegen omsingeling.
Samengevat moet de Turnhout-Kanalstellung dus worden gezien als meer dan een lokale versterking: ze was een fundamenteel element binnen de Duitse vrees voor een noordelijke doorbraak, met een functie die zowel territoriale afgrendeling, communicatiebeveiliging als frontverdediging omvatte.
