1. REGIMENTSABSCHNITT
KOMMANDANTUR
- Gefechtsstand des Infanteriekommandeurs (JK 1)
- Gefechtsstand des Artilleriekommandeurs (AK 1)
- Gruppenbefehlstand A (GB.A)
BATAILLONSABSCHNITT I.
Het eerste Bataillonsabschnitt van het eerste Regimentsabschnitt begint aan de westoever van het kanaal Turnhout–Schoten en loopt via het fort van Schoten tot aan de Miksebeek in Brasschaat. Door de ligging aan de oostflank van het Nordabschnitt bouwde men hier geen grote, betonintensieve bunkers. In plaats daarvan ontstond een reeks kleine manschappenonderkomens, elk voorzien van een observatiegleuf voor directe waarneming.
Via Jean Rijlant kreeg ik toegang tot Duitse stellingskaarten uit het Moskou-archief. Die kaarten tonen niet alleen de Eisenbeton-bunkers, maar ook alle effectief gerealiseerde houten constructies. Dat materiaal maakt duidelijk hoe uitgebreid dit “zwakker uitgebouwde” Regimentsabschnitt in werkelijkheid was. In de eerste linie stonden 36 betonnen en 82 houten manschappenbunkers, een verhouding van 1 op 2. Met andere woorden: tweemaal zoveel houten constructies als betonnen. Dat blijft een onderbelicht aspect van de Stellungsbau, zeker omdat geen enkele houten bunker de tand des tijds heeft doorstaan.
Na de volledige berekening blijkt dat in dit eerste Bataillonsabschnitt verblijfplaatsen voor 2128 manschappen waren voorzien. Het toont hoe systematisch en omvangrijk de Duitse inrichting van het front hier was, ondanks het ogenschijnlijk lichtere karakter van de uitbouw.
Het Fort van Schoten werd door de Duitsers volledig in het Nordabschnitt geïntegreerd. Bij hun terugtrekking in oktober 1914 had het Belgische leger de bewapening onklaar gemaakt, maar de Duitsers slaagden erin een aanzienlijk deel opnieuw operationeel te krijgen. Dat verliep opvallend vlot: enkele van de oorspronkelijke geschutskoepels waren vóór de oorlog al in Duitsland gekocht bij Gruson, een grote wapenproducent. Hierdoor beschikten de Duitsers zonder moeite over de juiste reservestukken.
Voor het vuur op grotere afstand brachten ze opnieuw twee 21 cm-houwitsers van Grusonwerk in stelling, met een dracht van ongeveer 6.900 meter, en de twee dubbelloops 15 cm-kanonnen van Creusot–Vandekerckhove, die tot 8.400 meter reikten. Daarnaast werden de vijf 5,7 cm-snelvuurkanonnen van Grusonwerk eveneens hersteld. Met een bereik tussen 300 en 2.500 meter waren die ideaal voor de directe verdediging van het fort en van de voorliggende zone waar het nieuwe Nordabschnitt werd uitgebouwd.
Omdat het fort geen volwaardig flankement bezat, bouwden de Duitsers zelf twee geschutsbunkers op de flanken van het keelfront. Deze zogeheten Zwischenraumstreichen werden uitgerust met moderne 7,5 cm-kanonnen model 1906, buitgemaakt in andere Antwerpse forten. Het ging om Belgische stukken van Cockerill, gemonteerd op een plaataffuit met volledige afsluiting van de schietopening, zodat vijandelijk vuur de artilleristen niet kon treffen. Het waren betrouwbare en moderne kanonnen, die de Duitsers vaak opnieuw in gebruik namen in door hen zelf gebouwde bunkers. De maximale dracht van deze 7,5 cm-stukken bedroeg ongeveer 6.000 meter.
Deze combinatie van herstelde fortbewapening en nieuw aangebrachte flankverdediging toont hoe zorgvuldig de Duitse genie het oude Belgische fort in hun eigen liniesysteem opnam
ERSTE LINIE
ZUG 14
- u.1 -- unterschlupf für 4 mann zugl. infanterie beobachter
- holzunterschlupf für 12 mann
- holzunterschlupf für 12 mann
- holzunterschlupf für 12 mann
- holzunterschlupf für 12 mann
- u.2 -- unterschlupf für 4 mann zugl. infanterie beobachter
- holzunterschlupf für 12 mann
- holzunterschlupf für 12 mann
- holzunterschlupf für 12 mann
- holzunterschlupf für 12 mann
- holzunterschlupf für 12 mann
- holzunterschlupf für 12 mann
- u.3 -- unterschlupf für 4 mann zugl. infanterie beobachter
FORT SCHOOTEN
- Panzerdrehturm (Gruson) für eine 21cm haubitze
- Panzerdrehturm (Gruson) für eine 21cm haubitze
- Panzerdrehturm (Creusot–Vandekerckhove) für zwei 15cm kanonen
- Panzerdrehturm (Creusot–Vandekerckhove) für zwei 15cm kanonen
- ZwStr.1 -- Zwischenraumstreiche für 7,5cm kanone (Cockerill)
- ZwStr.2 -- Zwischenraumstreiche für 7,5cm kanone (Cockerill)
- Panzerdrehturm 5,7cm (N° 1)
- Panzerdrehturm 5,7cm (N° 2)
- Panzerdrehturm 5,7cm (N° 3)
- Panzerdrehturm 5,7cm (N° 4)
- Panzerdrehturm 5,7cm (N° 5)
- Wandmalereien aus dem Ersten Weltkrieg
ZUG 1
- u.4 -- unterschlupf für 4 mann zugl. infanterie beobachter
- holzunterschlupf für 12 mann
- Artilleriebeobachtungsstand in Holz ausgeführt (AB. I.1)
- holzunterschlupf für 12 mann
- u.5 -- unterschlupf für 4 mann zugl. infanterie beobachter
- MG 1 -- Maschinengewehrstand mit scheinwerfer
- u.6 -- unterschlupf für 4 mann zugl. infanterie beobachter
- u.7 -- unterschlupf für 4 mann zugl. infanterie beobachter
- u.8 -- unterschlupf für 4 mann zugl. infanterie beobachter
- u.9 -- unterschlupf für 4 mann zugl. infanterie beobachter
ZUG 2
- u.10 -- unterschlupf für 4 mann zugl. infanterie beobachter
- u.11 -- unterschlupf für 4 mann zugl. infanterie beobachter
- u.12 -- unterschlupf für 4 mann zugl. infanterie beobachter
ZUG 3
- u.13 -- unterschlupf für 4 mann zugl. infanterie beobachter
- holzunterschlupf für 12 mann
- holzunterschlupf für 12 mann
- holzunterschlupf für 12 mann
- Artilleriebeobachtungsstand in Holz ausgeführt (AB. I.2)
- holzunterschlupf für 12 mann
- holzunterschlupf für 12 mann
- u.14 -- unterschlupf für 4 mann zugl. infanterie beobachter (sitzend)
- u.15 -- unterschlupf für 4 mann zugl. infanterie beobachter
- u.16 -- unterschlupf für 4 mann zugl. infanterie beobachter
- u.17 -- unterschlupf für 4 mann zugl. infanterie beobachter
ZUG 4
- u.18 -- unterschlupf für 4 mann zugl. infanterie beobachter
- u.19 -- unterschlupf für 4 mann zugl. infanterie beobachter
- Bereitschaftsraum in Holz ausgeführt
- holzunterschlupf für 12 mann
- holzunterschlupf für 12 mann
- holzunterschlupf für 12 mann
- holzunterschlupf für 12 mann
- u.20 -- unterschlupf für 4 mann zugl. infanterie beobachter
- holzunterschlupf für 12 mann
- holzunterschlupf für 12 mann
- holzunterschlupf für 12 mann
- holzunterschlupf für 12 mann
- u.21 -- unterschlupf für 4 mann zugl. infanterie beobachter
- u.22 -- unterschlupf für 4 mann zugl. infanterie beobachter
ZUG 5
- u.23 -- unterschlupf für 4 mann zugl. infanterie beobachter
- u.24 -- unterschlupf für 4 mann zugl. infanterie beobachter
- u.25 -- unterschlupf für 4 mann zugl. infanterie beobachter
- holzunterschlupf für 12 mann
- holzunterschlupf für 12 mann
- holzunterschlupf für 12 mann
- holzunterschlupf für 12 mann
- holzunterschlupf für 12 mann
- holzunterschlupf für 12 mann
- holzunterschlupf für 12 mann
- MG 2 -- Maschinengewehrstand mit scheinwerfer
- AB. I.3 -- Artilleriebeobachtungsstand in Holz ausgeführt
- holzunterschlupf für 12 mann
- holzunterschlupf für 12 mann
- holzunterschlupf für 12 mann
- holzunterschlupf für 12 mann
- u.26 -- unterschlupf für 4 mann zugl. infanterie beobachter
- holzunterschlupf für 12 mann
- holzunterschlupf für 12 mann
- holzunterschlupf für 12 mann
- holzunterschlupf für 12 mann
- holzunterschlupf für 12 mann
- holzunterschlupf für 12 mann
- u.27 -- unterschlupf für 4 mann zugl. infanterie beobachter
ZUG 6
- AB. I.4 -- Artillerie Beobachtungsstand
- u.28 -- unterschlupf für 4 mann zugl. infanterie beobachter
- MG 3 -- Maschinengewehrstand mit scheinwerfer
- u.29 -- unterschlupf für 4 mann zugl. infanterie beobachter
- AB. I.4 -- Artilleriebeobachtungsstand in Holz ausgeführt
- u.30 -- unterschlupf für 4 mann zugl. infanterie beobachter
ZWEITE LINIE
- U.1 -- Unterschlupf für 18 mann (sitzend)
- Holzunterschlupf für 12 Mann
- U.2 -- Unterschlupf für 18 mann (sitzend)
- Holzunterschlupf für 12 Mann
- Nahkampfmitteldepot in Holz ausgeführt
- MG 1 -- Maschinengewehrstand zugleich Unterschlupf für 18 mann
- Holzunterschlupf für 12 Mann
- Holzunterschlupf für 12 Mann
- Holzunterschlupf für 12 Mann
- Holzunterschlupf für 12 Mann
- Holzunterschlupf für 12 Mann
- Holzunterschlupf für 12 Mann
- Holzunterschlupf für 12 Mann
- Maschinengewehrstand in Holz ausgeführt
- U.3 -- Unterschlupf für 18 mann (sitzend)
- Holzunterschlupf für 12 Mann
- Verbandraum in Holz ausgeführt
- Befehlsunterstand für Kompanieführer in Holz ausgeführt
- U.4 -- Unterschlupf für 18 mann (sitzend)
- Maschinengewehrstand in Holz ausgeführt
- Holzunterschlupf für 12 mann
- Holzunterschlupf für 12 mann
- Holzunterschlupf für 12 mann
- Holzunterschlupf für 12 mann
- Holzunterschlupf für 12 mann
- Holzunterschlupf für 12 mann
- Holzunterschlupf für 12 mann
- Holzunterschlupf für 12 mann
- Maschinengewehrstand in Holz ausgeführt
- U.5 -- Unterschlupf für 18 mann (sitzend)
- Holzunterschlupf für 12 mann
- Holzunterschlupf für 12 mann
- Maschinengewehrstand in Holz ausgeführt
- Nahkampfmitteldepot in Holz ausgeführt
- Verbandraum in Holz ausgeführt
- Befehlsunterstand für Kompanieführer in Holz ausgeführt
- U.6 -- Unterschlupf für 18 mann (sitzend)
- Holzunterschlupf für 12 mann
- Holzunterschlupf für 12 mann
- Holzunterschlupf für 12 mann
- Bereitschaftsraum in Holz ausgeführt
- MG 2 -- Maschinengewehrstand zugleich Unterschlupf für 18 mann
- Holzunterschlupf für 12 mann
- Latrinenstand in Holz ausgeführt
- Nahkampfmitteldepot in Holz ausgeführt
- Bereitschaftsraum in Holz ausgeführt
- U.7 -- Unterschlupf für 18 mann (sitzend)
- Holzunterschlupf für 12 mann
- Holzunterschlupf für 12 mann
- U.8 -- Unterschlupf für 18 mann (sitzend)
- holzunterschlupf für 12 mann
- Bereitschaftsraum in Holz ausgeführt
- Bereitschaftsraum in Holz ausgeführt
- Infanterie Kommandostand in Holz ausgeführt
- MG 3 -- Maschinengewehrstand zugleich Unterschlupf für 18 mann
- Holzunterschlupf für 12 Mann
- Holzunterschlupf für 12 Mann
- Holzunterschlupf für 12 Mann
- Holzunterschlupf für 12 Mann
- Verbandraum in Holz ausgeführt
- U.9 -- Unterschlupf für 18 mann (sitzend)
- Holzunterschlupf für 12 Mann
- Verbandraum in Holz ausgeführt
- Nahkampfmitteldepot in Holz ausgeführt
- JKS -- Infanterie Kommandostand
- U.10 -- Unterschlupf für 18 mann (sitzend)
- Holzunterschlupf für 12 Mann
- Holzunterschlupf für 12 Mann
- Holzunterschlupf für 12 Mann
- Holzunterschlupf für 12 Mann
- Holzunterschlupf für 12 Mann
- Nahkampfmitteldepot in Holz ausgeführt
- Holzunterschlupf für 12 Mann
- Holzunterschlupf für 12 Mann
- Holzunterschlupf für 12 Mann
- Holzunterschlupf für 12 Mann
- Maschinengewehrstand in Holz ausgeführt
- Holzunterschlupf für 12 Mann
- Holzunterschlupf für 12 Mann
- Holzunterschlupf für 12 Mann
- Holzunterschlupf für 12 Mann
- Holzunterschlupf für 12 Mann
- U.11 -- Unterschlupf für 18 mann (sitzend)
- Maschinengewehrstand in Holz ausgeführt
- Maschinengewehrstand in Holz ausgeführt
- Nahkampfmitteldepot in Holz ausgeführt
- Verbandraum in Holz ausgeführt
- Infanterie Kommandostand in Holz ausgeführt
- U.12 -- Unterschlupf für 18 mann (sitzend)
- Holzunterschlupf für 12 Mann
- Holzunterschlupf für 12 Mann
- Holzunterschlupf für 12 Mann
- Maschinengewehrstand in Holz ausgeführt
- Holzunterschlupf für 12 Mann
- Nahkampfmitteldepot in Holz ausgeführt
- Holzunterschlupf für 12 Mann
- Holzunterschlupf für 12 Mann
- Holzunterschlupf für 12 Mann
- Holzunterschlupf für 12 Mann
- MG 4 -- Maschinengewehrstand zugleich Unterschlupf für 18 mann
Gezamenlijk gaat het om 196 bouwwerken en een verblijfscapaciteit van 2.128 manschappen, waarbij vooral het grote aantal houten onderkomens opvalt. Zij vormden de ruggengraat van de dagelijkse bezetting van de eerste linie, maar zijn vandaag volledig verdwenen.
BATAILLONSABSCHNITT II.
ERSTE LINIE
ZUG 7
- u.31 -- unterschlupf für 4 mann zugl. infanterie beobachter
- Holzunterschlupf für 12 mann
- Holzunterschlupf für 12 mann
- Holzunterschlupf für 12 mann
- Holzunterschlupf für 12 mann
- u.32 -- unterschlupf für 4 mann zugl. infanterie beobachter
- Holzunterschlupf für 12 mann
- Holzunterschlupf für 12 mann
- Holzunterschlupf für 12 mann
- Holzunterschlupf für 12 mann
- Holzunterschlupf für 12 mann
- u.33 -- unterschlupf für 4 mann zugl. infanterie beobachter
- u.34 -- unterschlupf für 4 mann zugl. infanterie beobachter
- Holzunterschlupf für 12 mann
- Holzunterschlupf für 12 mann
- Holzunterschlupf für 12 mann
- Holzunterschlupf für 12 mann
- u.35 -- unterschlupf für 4 mann zugl. infanterie beobachter
ZUG 8
- u.36 -- unterschlupf für 4 mann zugl. infanterie beobachter
- u.37 -- unterschlupf für 4 mann zugl. infanterie beobachter
- u.38 -- unterschlupf für 4 mann zugl. infanterie beobachter
- u.39 -- unterschlupf für 4 mann zugl. infanterie beobachter
- u.40 -- unterschlupf für 4 mann zugl. infanterie beobachter
ZUG 9
- MG 3 -- Maschinengewehrstand mit scheinwerfer
- AB. I.6 -- Artilleriebeobachtungsstand
- u.41 -- unterschlupf für 4 mann zugl. infanterie beobachter
- u.42 -- unterschlupf für 4 mann zugl. infanterie beobachter
- AB. I.7 -- Artilleriebeobachtungsstand in Holz ausgeführt
ZWISCHENWERK DRIJHOEK
- Panzerdrehturm für eine 7,5cm kanone
- MG 1 -- Maschinengewehrstand mit scheinwerfer
ZUG 1
- U.1 -- Unterschlupf für 18 mann (sitzend)
- U.2 -- Unterschlupf für 18 mann (sitzend)
- UTr. 1 -- Untertreteraum für 36 Mann (sitzend)
- U.3 -- Unterschlupf für 18 mann (sitzend)
- U.4 -- Unterschlupf für 18 mann (sitzend)
- JB.1 -- Infanterie Beobachtungsstand mit Turmdecke
- MG 2 -- Maschinengewehrstand mit scheinwerfer
- Holzunterschlupf für 12 mann
- Holzunterschlupf für 12 mann
- Holzunterschlupf für 12 mann
- Holzunterschlupf für 12 mann
- Bereitschaftsraum in Holz ausgeführt
- AB. I.8 -- Artilleriebeobachtungsstand
- u.1 -- unterschlupf für 4 mann zugl. infanterie beobachter
ZWISCHENSTELLUNG
- Holzunterschlupf für 12 mann
- Holzunterschlupf für 12 mann
- Holzunterschlupf für 12 mann
- Holzunterschlupf für 12 mann
- Holzunterschlupf für 12 mann
- Holzunterschlupf für 12 mann
- MG 1a -- Maschinengewehrstand mit scheinwerfer
- Holzunterschlupf für 12 mann
- Maschinengewehrstand in Holz ausgeführt
- Holzunterschlupf für 12 mann
- Maschinengewehrstand in Holz ausgeführt
- Nahkampfmitteldepot in Holz ausgeführt
- Holzunterschlupf für 12 mann
- Holzunterschlupf für 12 mann
- Holzunterschlupf für 12 mann
ZUG 2
- u.2 -- unterschlupf für 4 mann zugl. infanterie beobachter
- u.3 -- unterschlupf für 4 mann zugl. infanterie beobachter
- u.4 -- unterschlupf für 4 mann zugl. infanterie beobachter
- u.5 -- unterschlupf für 4 mann zugl. infanterie beobachter
- u.6 -- unterschlupf für 4 mann zugl. infanterie beobachter
- AB. I.9 -- Artilleriebeobachtungsstand in Holz ausgeführt
ZUG 3
- u.7 -- unterschlupf für 4 mann zugl. infanterie beobachter
- u.8 -- unterschlupf für 4 mann zugl. infanterie beobachter
- u.9 -- unterschlupf für 4 mann zugl. infanterie beobachter
- u.10 -- unterschlupf für 4 mann zugl. infanterie beobachter
ZUG 4
- u.11 -- unterschlupf für 4 mann zugl. infanterie beobachter
- u.12 -- unterschlupf für 4 mann zugl. infanterie beobachter
- Holzunterschlupf für 12 mann
- Holzunterschlupf für 12 mann
- Holzunterschlupf für 12 mann
- Holzunterschlupf für 12 mann
- u.13 -- unterschlupf für 4 mann zugl. infanterie beobachter
- u.14 -- unterschlupf für 4 mann zugl. infanterie beobachter
- MG 2a -- Maschinengewehrstand mit scheinwerfer
- Holzunterschlupf für 12 mann
- Latrinenstand in Holz ausgeführt
- u.15 -- unterschlupf für 4 mann zugl. infanterie beobachter
- Maschinengewehrstand in Holz ausgeführt
- Holzunterschlupf für 12 mann
- Holzunterschlupf für 12 mann
- AB. I.10 -- Artilleriebeobachtungsstand in Holz ausgeführt
ZWISCHENSTELLUNG
- Holzunterschlupf für 12 mann
- Holzunterschlupf für 12 mann
- Holzunterschlupf für 12 mann
- Maschinengewehrstand in Holz ausgeführt
- Holzunterschlupf für 12 mann
- Holzunterschlupf für 12 mann
- Holzunterschlupf für 12 mann
- Maschinengewehrstand in Holz ausgeführt
- Nahkampfmitteldepot in Holz ausgeführt
- Holzunterschlupf für 12 mann
- Holzunterschlupf für 12 mann
- Holzunterschlupf für 12 mann
- Holzunterschlupf für 12 mann
- Holzunterschlupf für 12 mann
- Holzunterschlupf für 12 mann
- Holzunterschlupf für 12 mann
- Holzunterschlupf für 12 mann
ZUG 5
- u.16 -- unterschlupf für 4 mann zugl. infanterie beobachter
- Holzunterschlupf für 12 mann
- Holzunterschlupf für 12 mann
- Holzunterschlupf für 12 mann
- Holzunterschlupf für 12 mann
- u.17 -- unterschlupf für 4 mann zugl. infanterie beobachter
- Holzunterschlupf für 12 mann
- Holzunterschlupf für 12 mann
- Holzunterschlupf für 12 mann
- Holzunterschlupf für 12 mann
- u.18 -- unterschlupf für 4 mann zugl. infanterie beobachter
- Holzunterschlupf für 12 mann
- Holzunterschlupf für 12 mann
- Holzunterschlupf für 12 mann
- Holzunterschlupf für 12 mann
- Latrinenstand in Holz ausgeführt
- u.19 -- unterschlupf für 4 mann zugl. infanterie beobachter
- u.20 -- unterschlupf für 4 mann zugl. infanterie beobachter
- AB. I.11 -- Artilleriebeobachtungsstand
--> Rot – Bei der Armierung geplanter Unterstand / nicht ausgeführt